Stap 1a Hechtingsvarianten
Veilige gehechtheid
Wanneer ouders lichamelijk en emotioneel aanwezig zijn voor het kind ontwikkelt zich doorgaans een veilige hechting. Dit staat los van de bevalling die door de baby als onveilig kan zijn ervaren.
Een veilig gehecht kind kan zijn emoties beter reguleren, zichzelf redden, is sociaal vaardig en veerkrachtig. Heeft empathie voor anderen en een probleem oplossend vermogen. Hij of zij kan doen alsof (symbolisch spelen), ontwikkelt zijn intellectueel vermogen, kan goed communiceren met anderen en is taalvaardig. Het gevoel van eigenwaarde is goed.
In relatie
Veilige gehechtheid werkt positief door op het verdere leven van het kind, dus ook in relaties met anderen. Ongeveer 66% van de kinderen is veilig gehecht. De effecten van onveilige hechting kunnen worden verzacht door een goede relatie met je partner of het volgen van therapie. Ben je veilig gehecht dan ben je warm en liefdevol naar je partner. Je neemt het leven zoals het komt en geniet het zoveel mogelijk. Je hebt een goede afstemming met jouw partner en kan zijn of haar signalen goed interpreteren, je spreekt je wensen, behoeften en gevoelens uit. Frustraties en successen deel je met je partner en je steunt je partner als het nodig is.
Angstige gehechtheid
Een angstig gehecht kind durft niet op zichzelf te vertrouwen en voelt zich overmatig afhankelijk van de ouders. Het heeft de neiging zich aan de ouders vast te klampen. Dit patroon ontstaat wanneer ouders te heftig reageren in de beleving van het kind. Ontstaat er bij de ouders een angst dat ze het kind niet kunnen troosten of geruststellen, dan voelt het kind dit, waardoor het nog meer in paniek raakt.
Het kind leert niet goed omgaan met zijn of haar emoties. Door het ontbreken van de geruststelling dat deze emoties ook weer overgaan leert het kind niet dat emoties bij het leven horen. Het kind kan hierdoor moeilijk omgaan met mislukkingen in het leven. Probleemoplossende vaardigheden worden minder ontwikkeld en het kind is onzeker over zichzelf.
Angstige gehechtheid kan ontstaan door diverse factoren en soms een combinatie van factoren. Je kunt denken aan de mogelijkheid dat het kind tijdens de kinderjaren van zijn of haar leven lichamelijk of seksueel misbruikt of verwaarloosd is. Het kan ook ontstaan doordat de moeder tijdens de zwangerschap veel stress heeft gehad, of in deze periode drank, drugs of medicijnen heeft gebruikt. Andere factoren kunnen een moeilijke bevalling zijn, te vroeg geboren, noodzaak aan medisch handelen direct na de geboorte, postnatale depressie van de moeder, ongewenstheid van de baby, wegvallen van een ouder of verzorger, adoptie en pleegzorg.
Hechtingsproblemen komen even vaak voor bij jongens als bij meisjes. In de praktijk wordt er vaak een verkeerde diagnose gesteld. Zo krijgen jongens vaak de diagnose ADHD en meisjes vaker autisme of PDD-NOS. Vaak blijkt er een hechtings-issue te zijn, alleen wordt dat niet altijd goed onderzocht.
Het kan verhelderend zijn om het boek ‘Als hechten niet vanzelf gaat’ te lezen, geschreven door Esther Groenewegen-Jonker.
In relatie
Je wilt dichtbij je romantische partner zijn en kunt ook heel intiem zijn. Je kunt twijfelen of de ander dat net zo graag wil als jij. Je relatie kost je veel emotionele energie en je vraagt je af of je relatie goed genoeg is. Kleine signalen van je partner pik je ook op, je staat altijd aan. Wisselingen in de stemming van je partner betrek je snel op jezelf en je voelt snel negatieve emoties in jezelf en binnen je relatie. Je raakt gemakkelijk van streek. Dit leidt tot ruzies waarbij je achteraf spijt van je impulsieve, verbale uitingen hebt. Kan je partner veel veiligheid en geruststelling bieden, dan verminderen je angsten en voel jij je tevreden in je relatie.
Vermijdende gehechtheid
Een vermijdend gehecht kind zal zich terugtrekken uit het contact met de ouders, doordat het kind er niet op vertrouwt dat de ouders er voor hem of haar zullen zijn. Dit ontstaat doordat de ouders afwerend reageren, het kind negeren, bagatelliseren of hun reactie niet past bij de behoefte van het kind.
Deze vorm van gehechtheid ontstaat in de tijd dat het kind nog geen verbaal contact kan maken. Hierdoor gaat het kind alleen op zichzelf vertrouwen en duwt de ouders van zich af.
In relatie
Binnen een relatie is het belangrijk voor je om zelfstandigheid en onafhankelijkheid te behouden. Je wenst een zekere mate van autonomie en toch wil je nabijheid in relaties, terwijl je veel nabijheid ook weer ongemakkelijk vindt. Je partner hou je graag op zekere afstand. Je bent niet veel bezig met je relatie en je maakt je niet druk over afwijzing. Doordat jij je niet snel opent voor je partner gaat deze klagen over je emotionele afstand en geslotenheid. Controle door je partner voelt als beklemmend en je vindt al snel dat je partner alles bepaalt.
Anstige - Vermijdende gehechtheid
Deze variant heeft de combinatie van angstige en vermijdende gehechtheid. Herken jij de beschrijving van de beide gehechtheidsvarianten veel bij je zelf, dan is er vermoedelijk sprake van een angstige – vermijdende gehechtheid. Veel traumaoverlevers hebben een angstige – vermijdende gehechtheid. Enerzijds zijn ze aanklampend en anderzijds afwijzend, omdat ze niemand vertrouwen.
In relatie
Binnen een relatie kan er snel worden gesproken over narcisme, omdat het afstoten en aantrekken een kenmerk is. Het is ook het kenmerk voor een angstig- vermijdend gehechte partner. Enerzijds gaat het om aantrekken en anderzijds om afstoten. Het gedrag is onvoorspelbaar en emotioneel niet gereguleerd. Je kunt een partner moeilijk om je heen hebben en anderzijds wil je ook niet alleen gelaten worden.
Gedesorganiseerd gehecht
In de online relatietherapie gaan we niet in op gedesorganiseerde gehechtheid. Voor de volledigheid willen we het wel vermelden. De partner met deze hechtingsvorm laat inconsistent gedrag zien. Dit ontstaat wanneer de ouders niet consequent zijn. Het kind ervaart telkens een onvoorspelbaar gedrag van de ouders. Ouders met onvoorspelbaar gedrag wat voortkomt uit trauma’s of problemen hebben moeite om een veilige omgeving voor het kind te creëren wat kan leiden tot psychologische problemen in het latere leven van het kind.